Wat is suiker eigenlijk?
In Nederland wordt suiker gehaald uit suikerriet (rietsuiker) en suikerbieten (bietsuiker). De suiker die in deze producten zit heet sacharose. Dit staat beter bekend als kristalsuiker of tafelsuiker. Sacharose bestaat voor ongeveer de helft uit glucose (ook wel druivensuiker) en voor de helft uit fructose (ook wel vruchtensuiker). Glucose en fructose zijn voorbeelden van suikers die van nature te vinden zijn in groente en fruit. Wanneer mensen of dieren sacharose eten, wordt dit in de darmen gesplitst in glucose en fructose.
Glucose en fructose zijn isomeren. Dit wil zeggen dat de samenstelling van glucose en fructose gelijk is (C6H12O6), maar de structuurformule niet. Glucose en fructose hebben dus dezelfde samenstelling, maar de moleculen ervan zijn op een andere manier opgebouwd uit de atomen. Het verschil in opbouw zorgt ervoor dat fructose via een ander transporteiwit wordt opgenomen dan glucose. Door dit verschil wordt bij de opname van glucose de insulineafgifte direct gestimuleerd, waardoor de bloedsuikerspiegel stijgt. Bij de opname van fructose vindt er een trage stijging van de bloedsuikerspiegel plaats. Dit komt omdat fructose eerst in de lever moet worden omgezet in glucose.
Een andere vorm van een suiker, die van nature in een product aanwezig is, is lactose. Dit staat beter bekend als melksuiker. Lactose zit in de melk van zoogdieren. Deze suiker bestaat uit glucose en galactose. Galactose bestaat alleen gebonden aan glucose, en dus alleen in lactose.
Niet in alle zuivelproducten zit evenveel lactose. Bij gefermenteerde koemelkproducten zorgen bacteriën ervoor dat lactose splitst in glucose en galactose. Doordat niet alle lactose splits, is er wel lactose aanwezig in gefermenteerde koemelkproducten, maar in mindere mate dan in koemelk. In yoghurt zit bijvoorbeeld minder lactose dan in koemelk. Harde kazen bevatten vrijwel geen lactose doordat alle lactose is gesplitst.
Galactose moet, net zoals fructose, eerst in de lever worden omgezet in glucose, voordat er een stijging in de bloedsuikerspiegel plaats vindt.
Moutsuiker wordt ook wel maltose genoemd. Deze suiker kan ontstaan bij de afbraak van zetmeel. Het enzym amylase helpt bij de afbraak van zetmeel. Amylase wordt o.a. door de speekselklieren afgegeven.
Maltose bestaat uit twee aan elkaar gekoppelde glucose moleculen. Onder opname van water kan splitsing van een chemische verbinding optreden. Dit noemen we hydrolyse. Door hydrolyse kan maltose in twee losse glucose moleculen splitsen.
Welke suikers zijn er?
In welke producten zitten toegevoegde suikers?
In heel veel geproduceerde producten zitten toegevoegde suikers. De grootste reden waarom dit gebeurd, is omdat suiker de smaak van het geproduceerde product veranderd. Het wordt hierdoor zoeter.
Er zijn producten waarvan de meeste mensen wel weten dat er suikers aan zijn toegevoegd. Dit zijn vooral de zoete producten. Aan bijvoorbeeld frisdranken, snoep, ijs en koek worden vaak suikers toegevoegd. Toch hoeven er niet altijd suikers in deze producten te zitten. Een fabrikant kan er ook voor kiezen om in plaats van suiker, zoetstoffen te gebruiken.
​
Meer over zoetstoffen, en andere alternatieven voor suiker:
Ook zijn er veel producten waarvan niet iedereen verwacht dat er suikers aan worden toegevoegd. Zo wordt er bijvoorbeeld aan fruitsap, chips, soep, saus en yoghurt met vruchtensmaak, suiker toegevoegd. Ook zijn er producten die gezond op de markt worden gebracht, maar waar vaak verborgen suikers in zitten. Voorbeelden hiervan zijn volkoren ontbijtkoek, groente uit blik of pot, muesli en vitamine water. Ook aan gemengd vlees zoals bijvoorbeeld half om half gehakt, vleeswaren en worsten word suiker toegevoegd.
Van sommige voorbeelden die wij hebben genoemd, bestaan er varianten zonder suiker. Zo bestaat er ook muesli zonder suiker. Wanneer u zelf graag wilt weten of er suiker aan een product is toegevoegd, raden wij u aan om dit op de verpakking te checken. Kijk hiervoor niet bij de voedingswaarde maar bij de ingrediëntenlijst. Wanneer u dit checkt bij de voedingswaarde worden ook de suikers die van nature aanwezig zijn in ingrediënten meegerekend. Zo kan het zijn dat er geen suiker aan een product is toegevoegd, maar dat er bijvoorbeeld vruchten in zijn verwerkt waar van nature fructose in aanwezig is. Let er bij het checken van de ingrediëntenlijst wel op dat suiker vaak een andere naam krijgt op een verpakking.
​
​
Namen van suiker:
​
Soorten suiker
Suikerklontjes bestaan uit kristalsuiker. De kristalsuiker wordt vochtig gemaakt, in blokjes geperst en daarna gedroogd. Suikerklontjes worden vooral gebruikt voor in koffie of thee.
Basterdsuiker wordt gemaakt van kristalsuiker en invertsuikeroplossing. Invertsuiker is een mengsel met gelijke delen glucose en fructose. Invertsuiker kan ook worden gebruikt om een product zacht te laten blijven, zoals bijvoorbeeld ontbijtkoek.
De kristalsuiker wordt fijngemalen of fijngekookt. Basterdsuiker is te verkrijgen in de kleuren: wit, geel en bruin. Om kleur aan de basterdsuiker te krijgen, wordt er aan de basterdsuiker een karameloplossing (verhitte suiker) toegevoegd. Hoe donkerder de basterdsuiker, hoe meer karameloplossing, Invertsuiker en vocht er in aanwezig is.
Tussen rietsuiker en bietsuiker zit weinig verschil. Het enige verschil is dat rietsuiker een donkerdere kleur heeft dan bietsuiker. Dit komt omdat rietsuiker minder lang wordt gecentrifugeerd dan bietsuiker. Hierdoor blijft er een beetje van de bruinachtige stroop, die ontstaat tijdens het centrifugeren, bij de rietsuiker. Dit zorgt ervoor dat de rietsuiker een lichtbruine of gele kleur krijgt. Wanneer rietsuiker net zo lang zou worden gecentrifugeerd als bietsuiker, zou dit dezelfde witte kleur hebben.
Rietsuiker is dan ook niet gezonder dan bietsuiker.
Kandijsuiker wordt gemaakt door in een warme onverzadigde suikeroplossing, kristallen langzaam te laten groeien. Deze kristallen kunnen erg verschillen in grote. Er bestaat kruimelkandij maar er zijn ook grote brokken kandij te verkrijgen. Ook kan de kleur van de kandijsuiker verschillen. Er bestaat witte, gele en bruine kandijsuiker. Dit kleurverschil wordt, net zoals bij basterdsuiker, veroorzaakt door er een karameloplossing aan toe te voegen.
Poedersuiker is gemalen kristalsuiker. Mensen vinden poedersuiker vaak zoeter, dan kristalsuiker. Dit komt omdat het oppervlakte van de suikerdeeltjes groter is. Ook lost poedersuiker sneller op dan kristalsuiker wanneer je dit op je tong krijgt. Poedersuiker wordt vaak gebruikt op oliebollen, poffertjes of pannenkoeken. Ook kan het worden toegevoegd aan producten, zoals bijvoorbeeld snoepjes of ijs.
Ook stroop wordt gevormd uit de suikerbiet. Bij de productie van suiker uit suikerbieten, ontstaat “afval”. Dit “afval”zijn de kooksels die ontstaan bij het proces van biet tot suiker. Uit deze kooksels kunnen verschillende soorten stroop worden samengesteld. De bekendste soort stroop is schenkstroop. Schenkstroop kan op een pannenkoeken worden geschonken.
Vloeibare suiker is een suikeroplossing, die o.a. wordt gebruikt in de frisdrankindustrie.
Geleersuiker bestaat uit kristalsuiker, pectine en citroenzuur. Geleersuiker is geschikt als conserveermiddel, maar kan ook aan een product worden toegevoegd om de smaak van vruchten sterker te maken. Geleersuiker is dan ook erg geschikt om aan jam te worden toegevoegd.
Vanillesuiker is poedersuiker dat is gearomatiseerd met vanillestokjes of vanillearoma. Deze suiker is terug te vinden in o.a. vla en gebak.